ก่อนเราจะสร้างบ้าน ผู้ที่จะสร้างนั้นต้องมีการวางแผน และรูปแบบของต้วบ้านไว้เป็นอย่างดีก่อน ซึ่งยังต้องเข้าใจถึงส่วนประกอบต่างๆของบ้าน ที่ต้องเข้าใจ เพื่อความประสานในการใช้งานอย่างลงตัว และเพื่อความคงทน รักษาสภาพไว้ให้ยาวนาน โดยเรามาดูกันก่อนว่าส่วนประกอบที่สำคัญของการสร้างบ้าน ว่าแต่ละส่วนประกอบนั้นทำหน้าที่อย่างไรบ้าง ว่า ก่อนจะมาเป็นบ้านหนึ่งหลังต้องมีอะไร
ฐานราก
เป็นส่วนประกอบที่มีความสำคัญที่สุดของบ้าน แบ่งเป็น เสาเข็ม ฐานรากและตอม่อ
เสาเข็ม ส่วนแรกของบ้าน ที่ต้องมีการก่อสร้างก่อนส่วนอื่น มีการทำจากวัสดุก่อสร้างหลักๆ คือ เสาเข็มไม้ และ เสาเข็มคอนกรีต เสาเข็มไม้ มีขนาดเล็ก รับน้ำหนักได้ไม่มาก การใช้งานจะใช้หลายๆต้น เพื่อให้รับน้ำหนักได้มาก ตามขนาดของบ้าน จึงนิยมใช้กับบ้านหลังเล็กๆ หรือบ้านชั้นเดียว การก่อสร้างจะตอกโดยใช้แรงคน ด้วยวิธีก่อสร้างแบบดั้งเดิม (แต่เดี๋ยวนี้เริ่มมีน้อย) หรือใช้รถแบคโฮด ซึ่งจะรวดเร็วกว่า
ฐานราก เป็นแผ่นคอนกรีต ที่หล่อทับหัวเสาเข็ม เพื่อรับแรงต่อจากเสาเข็มแล้วรวมไปยังเสาตอม่อ ในบางกรณีที่ดินแข็งอาจไม่จำเป็นต้องตอกเสาเข็ม ฐานราก เป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก ขนาดประมาณ 0.80 ถึง 1.20 เมตร สำหรับบ้าน 2 ชั้นทั่วไป มีความหนาไม่ต่ำกว่า 20 ซม.ตอม่อ เสาส่วนที่ตั้งบนฐานราก ขึ้นมารับคานพื้นชั้นล่าง ซึ่งส่วนใหญ่จะอยู่ในดิน ทำหน้าที่เหมือนกับเสา ทุกประการ
ผนังและช่องเปิดต่างๆ
(ประตู-หน้าต่าง) ส่วนนี้มีความสัมพันธ์โดยตรงกับความสวยงามของตัวบ้าน และยังมีผลโดยตรงต่อการใช้งานอาคารในด้านการป้องกันความร้อน แสงแดด และน้ำฝน การตัดสินใจเลือกวัสดุที่จะใช้ และขนาดระยะต่างๆ จะต้องเหมาะสมกับการใช้สอย วัสดุก่อสร้างที่นิยมใช้กัน ก็มีไม้ อิฐ และคอนกรีตบล็อก ซึ่งไม้ เริ่มใช้น้อยลง เช่นส่วนประกอบอื่นๆ เช่นกัน วัสดุที่นิยมใช้มาก ได้แก่อิฐมอญ แต่บ้านเรามักจะประหยัดด้วยการก่ออิฐมอญแบบครึ่งแผ่น ทำให้ไม่สามารถกันความร้อนได้เต็มที่ ห้องที่อยู่ด้านทิศตะวันตก จะระอุด้วยความร้อน มากกว่าห้องอื่นๆ
ช่องเปิดต่างๆ
ประตูและหน้าต่างทั้งหลาย ซึ่งไม่เพียงแต่มีประโยชน์ใช้สอยแล้ว ยังเพิ่มความสวยงามให้บ้านอีกด้วย การเจาะช่อง ประตู หน้าต่าง จึงต้องคำนึงถึงเรื่องดังกล่าว ทั้ง 2 ด้าน เช่นหน้าต่าง นอกจากจะเปิดระบายอากาศ ชมวิวแล้ว ภายในบ้าน ก็มีผลต่อการจัดวางเฟอร์นิเจอร์อีกด้วย ผนังเป็นส่วนประกอบที่แข็งแรง มีราคาถูก ส่วนช่องเปิด จะเป็นตัวเน้นความสวยงาม น่าอยู่ ของตัวบ้าน แต่จะใช้งบประมาณมากกว่ากัน ประเภทบ้านจัดสรร จึงมักเปิดหน้าต่างไม่มาก เหมือนบ้านที่สร้างเอง
โครงสร้าง และบันได
ระบบเสา-คาน มีวัสดุหลักๆ ที่ใช้กันอยู่ 3 ชนิดคือ ไม้ คอนกรีตเสริมเหล็ก และเหล็ก เสาไม้เริ่มหายากและราคาแพงขึ้นมาก จึงไม่ค่อยนิยมจะใช้กัน นอกจากบ้านไม้หลังเล็กๆ หรือเรือนไทย ที่มีราคาแพงมาก ปัจจุบันการก่อสร้างจึงใช้คอนกรีตเสริมเหล็ก เป็นหลัก โครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก จะประกอบด้วยวัสดุ 2 อย่าง คือ คอนกรีต กับ เหล็ก บันได
หลังคา
เป็นส่วนที่มีความสำคัญ ไม่แพ้ส่วนอื่น คอยปกป้อง แดด ฝน ให้กับส่วนอื่นๆทั้งหมด ส่วนของหลังคา ถ้ามีปัญหา ก็จะทำความเสียหายให้กับตัวบ้านได้ หลังคาประกอบด้วยวัสดุหลัก 2 ส่วน คือโครงหลังคา และวัสดุมุงหลังคา มีความสำคัญเท่าเทียมกัน และทำหน้าที่ร่วมกันอย่างสามัคคี โครงหลังคา ถ้าไม่แข็งแรง แอ่นยุบ ก็จะทำให้กระเบื้องอ้า เผยอ น้ำรั่วเข้าบ้านได้ หลังคาถ้าไม่แข็งแรง ก็จะแตกหัก หรือมุงไม่สนิท ก็เป็นสาเหตุให้น้ำรั่วซึม สร้างความเสียหาย กับโครงหลังคา และตัวบ้านได้ เช่นกัน
ระบบไฟฟ้า
เป็นการอำนวยความสะดวกสบายหลากหลายอย่าง เพราะอุปกรณ์ต่างๆในปัจจุบัน มักทำงานได้ด้วยกระแสไฟฟ้า ความสำคัญอย่างแรกคือ การให้แสงสว่าง ให้เราทำอะไรได้ในยามค่ำคืน และไฟฟ้ายังเป็นพลังงานแบบสำเร็จรูป ช่วยให้เราได้ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า ที่อำนวยความสะดวกต่างๆ ช่วยให้เครื่องปรับอากาศทำงานให้ความเย็นกับเรา ช่วยให้ตู้เย็นช่วยเก็บและถนอมอาหารของเรา ช่วยให้ความบันเทิงผ่านเครื่องรับวิทยุ โทรทัศน์ ช่วยคุณแม่บ้าน ปั่นเครื่องซักผ้า และเตารีด และที่ขาดไม่ได้ในปัจจุบันคือคอมพิวเตอร์ให้เด็กๆได้ท่องโลกอินเตอร์เนท และเล่นเกมส์อย่างมีความสุข
งานตกแต่งสถาปัตยกรรม
เป็นส่วนสุดท้าย บ้านจะสวยงาม สมใจของเจ้าของหรือไม่ ก็ขึ้นอยู่กับการเลือกประเภทวัสดุตกแต่งทั้งหลาย คือวัสดุตกแต่งผิว ทั้งผิวพื้น ผนัง รวมถึงสีที่เลือกใช้ แต่บางครั้ง ก็ต้องคำนึงถึงความปลอดภัยในการใช้งานด้วย เช่นวัสดุปูพื้นที่ลื่นหรือหยาบในบางตำแหน่ง วัสดุตกแต่ง จะเป็นส่วนที่มีมูลค่ามากเมื่อเทียบกับส่วนอื่นๆ ของอาคาร แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าวัสดุตกแต่งที่มีราคาแพง จะต้องดีเสมอไป
วัสดุตกแต่งที่ใช้กันมาก และราคาไม่แพง ได้แก่สีทาบ้าน มีให้เลือกใช้มากมายหลายชนิด สร้างบรรยากาศให้กับบ้าน ตามโทนสีที่ใช้ แต่สีก็ไม่ทนทานเหมือนวัสดุชนิดอื่นๆ โดยเฉพาะสีทาภายนอก ที่ต้องเจอกับสภาวะอากาศที่โหดร้ายพอสมควร
